-
Mobiele telefonie en elektromagnetische straling en velden
Inleiding
In de afgelopen jaren is het gebruik van draadloze en mobiele telefoons sterk toegenomen. Als gevolg van deze toename worden steeds vaker vragen over de risico's van het gebruik gesteld. In deze handout wordt nader ingegaan op de risico's van blootstelling aan elektro magnetische straling bij het gebruik van draadloze en mobiele telefoons.
Elektromagnetische straling en velden
Elektromagnetische straling kan aan de hand van de frequentie (aantal trillingen per seconde, van >0 tot 10²³ Hz) onderverdeeld worden in een groot aantal groepen. Tot de elektromagnetische straling behoort onder andere: infrarood-, zichtbaar- en ultra violet licht, radiogolven en röntgenstraling. Het frequentie-gebied bij mobiele telefonie loopt van 39 Mhz tot 1800 Mhz en behoort daarmee tot de groep van radiogolven.Er bestaat veel verwarring over het verschil tussen de term straling en de term velden. Men spreekt over straling indien de golflengte korter is dan de afstand tussen de ontvanger en de bron. Men spreekt over velden indien de golflengte groter is dan de afstand tussen de ontvanger en de bron. In het geval van de mobiele telefonie spreekt men over blootstelling aan elektromagnetische velden. Ook bestaat er onduidelijkheid over het verschil tussen magnetische en elektrische velden. Het verschil tussen deze twee speelt in dit kader geen rol, behalve dat er voor beide aparte normen zijn opgesteld.
Effecten op het lichaam
Elektromagnetische straling en velden kunnen, naast de indeling naar frequentie, ook onderverdeeld worden in ioniserende en niet-ioniserende straling. Elektromagnetische velden afkomstig van mobiele telefoons valt onder de niet-ioniserende straling. Blootstelling aan niet ioniserende elektromagnetische straling en velden (NIS&V) kan gezondheidseffecten met zich meebrengen. Acute gezondheidseffecten treden alleen op bij hoge blootstellingsniveaus. Deze acute effecten worden ge‹nitieerd door opwarming van het weefsel. De meningen in de wetenschappelijke wereld zijn verdeeld als het gaat om effecten van langdurige blootstelling aan lage niveaus van elektromagnetische straling. Tot op heden is er geen basis om blootstellingslimieten op te stellen voor deze lage blootstellingsniveaus. Er is nog weinig onderzoek gedaan naar de effecten van blootstelling van de mens aan radiogolven. Wel worden er een groot aantal a-specifieke klachten toegeschreven aan radiogolven, te weten: hoofdpijn, slaapstoornissen, vermoeidheid, algemene zwakte etc. Het is (nog) niet aangetoond dat deze klachten daadwerkelijk worden veroorzaakt door de blootstelling aan radiogolven.
Mobiele telefonie in Nederland
In Nederland zijn de in de onderstaande tabel genoemde draadloze (CT: cordless telephone) en mobiele (ATF: analoge mobiele telefoon en GSM: digitale, global system for mobile communication) telefoons toegestaan. Daarnaast wordt in Nederland ook nog gebruik gemaakt van de zogenaamde 'Greenpoint'-telefoons, deze hebben een iets hoger vermogen dan de draadloze telefoons.De blootstelling en dus de risico's van elektromagnetische straling en velden wordt in het geval van de mobiele telefonie bepaald door het vermogen en de frequentie (zie tabel). De frequentie bepaalt de aard van het effect, het vermogen bepaald de grootte van dit effect. Hoe groter het vermogen, hoe hoger de blootstelling en dus het effect.
| type | vermogen | frequentie |
|---|---|---|
| CT0 | 10 mW | 39 Mhz |
| CT1 | 10 mW | 900 Mhz |
| CT2 | 10 mW | 900 Mhz |
| DECT | 10 mW | 1800 Mhz |
| ATF2 | 1 W | 450 Mhz |
| ATF3/NMT | 1 W | 900 Mhz |
| GSM | 2 W | 900 Mhz |
| Autotelefoon | 8 W | 900 Mhz |
Risico's van mobiele telefonie
De elektrische en magnetische veldsterkte in de omgeving van mobiele telefoons zijn bekend. Op een afstand van 5 cm tot de antenne is de elektrische veldsterkte 150 V/m en de magnetische veldsterkte 0.4 A/m. Op een afstand van 10 cm tot de antenne is de elektrische veldsterkte 90 V/m en de magnetische veldsterkte 0.28 A/m.In april 1994 is door de Europese Commissie een gewijzigd voorstel voor een richtlijn ingediend bij de Raad van de Europese Unie. Op dit moment is het nog onduidelijk of deze richtlijn uiteindelijk zal worden aangenomen. In het voorstel worden naast maximum-blootstellingsniveaus en drempelniveaus ook een tweetal actieniveaus vastgesteld. Het eerste actieniveau (voorlichting, opleiding, beschermingsmiddelen) bedraagt bij een frequentie van 900 MHz: 46 V/m voor elektrisch veldsterkte en 0.12 A/m voor magnetische veldsterkte. Het tweede actieniveau (afbakening van zones, technische en organisatorische maatregelen) bedraagt bij dezelfde frequentie 92 V/m voor elektrische veldsterkte en 0.24 voor magnetische veldsterkte.
Uit het bovenstaande blijkt dat de actieniveaus voor elektrische en magnetische veldsterkten worden overschreden. Het is onduidelijk of de actieniveaus betrekking hebben op een 8 uur durende blootstelling. Door de ACGIH (American Conference of Governmental Industrial Hygienists) zijn normen opgesteld voor 6 minuten durende blootstelling: 184 V/m voor elektrische velden en 0.49 A/m voor magnetische velden. Deze normen worden op een afstand van 5 cm tot de antenne niet overschreden.
Conclusies
Gezien de huidige onduidelijkheid over de relatie tussen blootstelling aan radiogolven en de gerapporteerde gezondheidseffecten bij mensen is het moeilijk conclusies te verbinden aan alle tot nu toe uitgevoerde onderzoeken. Nader onderzoek is dan ook nodig. Voor zowel de draadloze als de 'green point'-telefoons geldt dat de risico's beperkt zijn. De grootste risico's treden op bij de mobiele telefoons, en met name de GSM toestellen met een hoog vermogen.
Uitgaande van het bovenstaande lijkt de conclusie gerechtvaardigd dat de risico's van
blootstelling aan elektromagnetische straling als gevolg van mobiele telefonie beperkt zijn,
indien de afstand tussen het hoofd en de antenne minimaal 5 cm bedraagt. De duur van de
telefoongesprekken is niet van belang bij het al of niet optreden van nadelige effecten.
Aangeraden wordt om bij de aanschaf van mobiele telefoons erop te letten dat het vermogen zo laag mogelijk is. Tevens is de aanschaf van een handfree car-kit, bij gebruik in de auto, te adviseren niet alleen om de verkeersveiligheid, maar ook omdat dan via een dakantenne kan worden gewerkt waardoor de afstand tot het hoofd ruim voldoende is.
Daarnaast is de verwachting dat in de nabije toekomst mobiele telefoons op de markt komen met een lager vermogen, waardoor de blootstelling aan straling verder zal afnemen.
Copyright: Arbo Unie Noord-Holland West
